“Begin je bij de kleuters al met noten leren lezen?” “Het lijkt wel geheimschrift”. “Het is net Chinees: moeilijk!” “Al die lijntjes, bolletjes en tekens, het duizelt me gewoon”. Noten leren lezen lijkt op het eerste gezicht ontzettend moeilijk. Je kunt zelfs even denken: ‘Dit leer ik nooit!’ en ‘Heeft het eigenlijk wel zin? ‘ Goede vragen!
De uitvinder van muzieknotenschrift
Gek eigenlijk hè? Alle muzikanten over de hele wereld kunnen het notenschrift lezen. Of je nu uit China komt of uit Amerika. Ze verstaan elkaar waarschijnlijk niet, maar geef je beide muzikanten een muziekinstrument en bladmuziek, dan ‘spreken’ ze ineens dezelfde taal. Het huidige notenschrift is ontstaan in de 19e eeuw met de ontwikkeling van het Gregoriaanse gezang. Eerst kwamen er puntjes boven de woorden om toonhoogtes aan te geven en later trok men er vijf lijnen bij. Op die manier wisten de monniken precies hoe een lied gezongen moest worden. In 1025 bedacht de monnik Guide Arezzo de eerste notenbalk.
Hoe belangrijk is muzieknotatie?
“Maar ik speel geen instrument, dan hoef ik dit toch niet te leren”. Als je uitgaat van muziek als taal, dan draagt notenschrift bij aan het kunnen lezen en spreken van die taal. Muziek bestaat uit klanken. Wanneer je die klanken vastlegt via notatie, dan wordt het een middel tot auditieve discriminatie. Het brengt een creatief proces op gang waarbij een visueel gegeven wordt omgezet naar een akoestisch gegeven en omgekeerd (musiceren). Dus of je nu een instrument speelt of niet, notenschrift kunnen lezen, helpt je uiteindelijk muziek als taal beter te verstaan.
Grafische notatie, een mooi alternatief
Grafische notatie is een mooi alternatief én een goed begin voor het later aanleren van traditionele notenschrift. Je legt klanken vast met behulp van tekeningen, symbolen of tekens. Wanneer je met elkaar de betekenis van de notaties afspreekt, kun je samen gaan musiceren. Deze muzieknotatie is niet alleen leerzaam, maar ook ontzettend leuk! Je kunt je creativiteit erop loslaten. Een leeuw die brult betekent ‘hard’, tien minuscule puntjes betekent ‘zacht’, een muisje betekent ‘zacht’, een grote zwarte kris-kras lijn betekent ‘tegelijkertijd hoog en laag spelen’. Je kunt het zo gek niet bedenken. Alles kan, mits de muzikanten dezelfde afspraken hanteren.
Kleurennotatie
Het blijft nog even leuk, want er bestaat ook kleurennotatie. Een prachtige vorm voor kleuters om via kleuren in aanraking te komen met muzieknotatie. Het basisprincipe van kleurennotatie is kleuren die overeen komen met klanken ofwel muzieknoten. Bijvoorbeeld: rood staat voor de noot C, oranje voor de noot D etc. Boomwhackers is daar een super voorbeeld van en wordt al veel gebruikt op basisscholen. Omdat elke kleur voor een klank staat, kun je al heel snel een lied spelen. Wil je meer lezen over kleurennotaties? Lees dan ook mijn blog over dit onderwerp.
Muziekactiviteit
Maak vier kleurkaarten: blauw, rood, groen en geel. Leg vier groepjes muziekinstrumenten klaar: triangels, trom, claves, belletjes. Verdeel je klas in vier groepjes en geef elk groepje hetzelfde instrument. Leg bij elk groepje een gekleurde kaart. Vertel de kinderen dat een kleur bij een instrument hoort. Blauw = triangel. Rood = claves. Groen = belletjes. Geel = trom. Wanneer je de blauwe kaart omhoog steekt, spelen alleen de kinderen die een triangel hebben, etc. Als de kinderen hier goed op reageren, kun je een kleurenpartituur maken. Maak een lijn met hokjes. Elk hokje krijgt een kleur. Wijs nu met je vinger of een stokje langs deze lijn om het verloop van de muziekinstrumenten aan te geven. Plezier gegarandeerd én, zonder dat ze het nog beseffen, hun eerste ervaring met muzieknotatie 🙂